Αλτσχάιμερ: Πότε πρέπει να ανησυχήσουμε και να συμβουλευτούμε;

Απώλεια αίσθησης του χρόνου, συχνές αλλαγές διάθεσης, απώλεια μνήμης για πρόσφατα γεγονότα… Τα σημάδια της αρχής της νόσου Αλτσχάιμερ μπορούν να εμφανιστούν με διάφορες μορφές. Ορισμένα από αυτά είναι ιδιαίτερα αναγνωρίσιμα από την οικογένεια του ασθενούς. Αν και δεν σχετίζονται απαραίτητα με την έναρξη της νόσου, η επανάληψη αρκετών από τα 9 σημάδια που ακολουθούν θα πρέπει να μας παρακινήσει να κλείσουμε ραντεβού για ιατρική συμβουλή και να προχωρήσουμε, σύμφωνα με τη γνώμη του γιατρού, σε διαγνωστική διαδικασία. Τα εννέα σημάδια της νόσου Αλτσχάιμερ είναι:

• Διαταραχές λόγου
• Απώλεια μνήμης
• Απώλεια ικανότητας κρίσης
• Δυσκολίες στην επίλυση προβλημάτων
• Δυσκολίες στην εκτέλεση καθημερινών καθηκόντων
• Απομάκρυνση από την εργασία ή από κοινωνικές δραστηριότητες
• Αποπροσανατολισμός
• Αλλαγές διάθεσης
• Αδυναμία αναγνώρισης αντικειμένων ή οικείων προσώπων

Διαταραχές λόγου

Συχνά οι διαταραχές του λόγου είναι ένα από τα πρώτα συμπτώματα της νόσου. Το άτομο που πάσχει δυσκολεύεται να βρει απλές λέξεις και χρησιμοποιεί άλλες λιγότερο ή περισσότερο κατάλληλες για να περιγράψει αντικείμενα, ενέργειες ή απλές ιδέες. Τα πρώτα προβλήματα στην έκφραση, όταν εμφανίζονται, πρέπει να παρακολουθούνται από λογοθεραπευτή και νευροψυχολόγο καθώς μπορούν να οδηγήσουν σε σταδιακή απώλεια της ομιλίας.

Απώλεια μνήμης

Η απώλεια μνήμης δεν είναι το μόνο σημάδι της νόσου Αλτσχάιμερ, αλλά είναι ένα από τα πρώτα που εμφανίζονται και ένα από τα πιο προφανή για τους γύρω. Το άτομο αρχίζει να ξεχνά όλο και πιο συχνά πρόσφατα γεγονότα (π.χ. πού έβαλε τα κλειδιά του), ενώ διατηρεί πολύ καλή μνήμη για παλιές αναμνήσεις  (για παράδειγμα την διεύθυνση της πρώτης του κατοικίας). Ο ασθενής επαναλαμβάνει συχνά τις ίδιες ερωτήσεις, ξεχνάει πράγματα που του συνέβησαν πρόσφατα, τι έφαγε, τις συζητήσεις που είχε, πού ήταν την προηγούμενη Κυριακή ή πού πάρκαρε το αυτοκίνητό του. Συμβαίνει επίσης το άτομο να τοποθετεί αντικείμενα σε ασυνήθιστα μέρη χωρίς να τα βρίσκει ποτέ ξανά.

Αυτές οι διαταραχές μνήμης συνοδεύονται μερικές φορές από αυτό που ονομάζεται ανοσογνωσία ή νοσοαγνωσία, δηλαδή ο ασθενής δεν αντιλαμβάνεται τη σοβαρότητα των προβλημάτων μνήμης του και τείνει να τα αποδίδει στην ηλικία του. Έτσι, χωρίς να έχει επίγνωση του παθολογικού χαρακτήρα των δυσκολιών του, αποδέχεται δύσκολα τη βοήθεια και τις προειδοποιήσεις των κοντινών του για κάποιες επικίνδυνες καταστάσεις, όπως την χρήση του γκαζιού στην κουζίνα ή την οδήγηση.

Απώλεια κριτικής ικανότητας

Η σωστή εκτίμηση των καταστάσεων είναι μειωμένη στη νόσο του Αλτσχάιμερ. Ο ασθενής δυσκολεύεται να εκτιμήσει καταστάσεις με αποτέλεσμα, για παράδειγμα, να φορά χειμωνιάτικα ρούχα το καλοκαίρι ή να κάνει υπερβολικές αγορές τροφίμων κτλ.

Δυσκολίες στην επίλυση προβλημάτων

Το άτομο δυσκολεύεται πολύ να λύσει μικρά καθημερινά προβλήματα που μπορεί να προκύψουν.

Δυσκολίες στην εκτέλεση οικείων καθημερινών καθηκόντων

Η προετοιμασία ενός γεύματος, τα ψώνια, η διαχείριση των φαρμάκων, το ντύσιμο, η οδήγηση του αυτοκινήτου, η διαχείριση των οικονομικών είναι απλές και γνωστές καθημερινές εργασίες που γίνονται ολοένα και πιο προβληματικές για το άτομο που πάσχει. Μπορεί επίσης να υπάρχει επίκτητη απραξία, ένα σύμπτωμα της νόσου Αλτσχάιμερ που αναφέρεται σε διαταραχές στην εκτέλεση ορισμένων συνηθισμένων κινήσεων.

Απομάκρυνση από την εργασία ή από κοινωνικές δραστηριότητες

Το άτομο φαίνεται να χάνει το ενδιαφέρον του για την κοινωνική ζωή. Έχει την τάση να απομονώνεται και να μην συμμετέχει στις δραστηριότητες που συνήθως απολαμβάνει. Συνήθως, αυτή η απομάκρυνση οφείλεται στην επίγνωση του ασθενούς ότι η υγεία του έχει επιδεινωθεί. Δεν είναι απαραίτητα σε θέση να αξιολογήσει τις δυσκολίες του, αλλά παρατηρεί μια αλλαγή στις ικανότητές του να εκτελεί ορισμένα καθήκοντα.

Αποπροσανατολισμός

Η αίσθηση του προσανατολισμού μειώνεται: ο ασθενής με Αλτσχάιμερ δυσκολεύεται να κατανοήσει τις χωροχρονικές σχέσεις. Μπορεί να χαθεί σε μέρη που του είναι γνωστά, να μην θυμάται πώς να επιστρέψει στο σπίτι του, να μπερδεύει τις εποχές ή να δυσκολεύεται να θυμηθεί την ημερομηνία, την ημέρα της εβδομάδας ή το τρέχον έτος

Αλλαγές στη διάθεση ή στη συμπεριφορά

Οι κοντινοί άνθρωποι του ατόμου με Αλτσχάιμερ μπορεί να παρατηρήσουν την εμφάνιση διαταραχών της διάθεσης ή συμπεριφοράς, συνήθως υπό τη μορφή τάσης για κατάθλιψη ή εκδηλώσεων άγχους, ευερεθιστότητας…

Το άτομο που πάσχει μπορεί να παρουσιάσει συμπτώματα κατάθλιψης, όπως διαρκή θλίψη, απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που προηγουμένως απολάμβανε, κόπωση, αλλαγές στην όρεξη και στον ύπνο, καθώς και αισθήματα ανεπάρκειας… Το άγχος μπορεί να εκδηλωθεί με υπερβολικές ανησυχίες, παράλογους φόβους, κρίσεις πανικού, τρέμουλο και ανησυχία. Ο ασθενής μπορεί να γίνει επιθετικός ενώ ήταν πάντα πολύ ήρεμος.

Η απάθεια είναι επίσης ένα σημάδι της νόσου: ο ασθενής μπορεί να φαίνεται αδιάφορος για το περιβάλλον του, να παρουσιάζει έλλειψη κινήτρου και απώλεια ενδιαφέροντος για τις συνήθεις δραστηριότητές του, ακόμα και για δραστηριότητες που προηγουμένως ήταν το πάθος του. Ο ασθενής χάνει την επιθυμία να κοινωνικοποιηθεί και να συνεχίσει τα χόμπι του.

Αδυναμία αναγνώρισης αντικειμένων ή οικείων προσώπων

Με την εξέλιξη της νόσου, είναι πιθανό να εμφανιστεί αγνωσία δηλαδή δυσκολία στην αναγνώριση αντικειμένων ή προσώπων. Η αγνωσία οφείλεται στην αδυναμία συσχέτισης αυτού που γίνεται αντιληπτό με όσα έχουμε μάθει, ενώ οι αισθητηριακές λειτουργίες παραμένουν διατηρημένες. Ωστόσο, οι ασθενείς μπορούν, μερικές φορές, να αντισταθμίσουν αυτή την έλλειψη με μια άλλη αίσθηση, όπως με το άγγιγμα ή την ακοή. Έτσι, το να αγγίξουν ένα αντικείμενο θα τους επιτρέψει να το αναγνωρίσουν ή το να ακούσουν μια οικεία φωνή θα τους βοηθήσει να αναγνωρίσουν έναν κοντινό τους άνθρωπο.

Εν κατακλείδι..

Αν και ο κύριος παράγοντας κινδύνου παραμένει η ηλικία, η νόσος μπορεί να εμφανιστεί και σε νεαρότερη ηλικία. Αυτά τα πρώτα σημάδια του Αλτσχάιμερ, που μόλις διαβάσατε, προηγούνται της εμφάνισης της άνοιας. Πρέπει τα άτομα που τα εμφανίζουν να παρακολουθούνται προσεκτικά ώστε, αν γίνει διάγνωση, να καταρτιστούν αμέσως τα φαρμακευτικά και μη φαρμακευτικά προγράμματα θεραπείας (λογοθεραπεία, νοητική ενδυνάμωση, εργοθεραπεία…).