Η επικοινωνία με ένα άτομο που πάσχει από αφασία, συχνά ως αποτέλεσμα ενός εγκεφαλικού επεισοδίου ή άνοιας απαιτεί μια συναισθηματική και προσεκτική προσέγγιση. Η αφασία μπορεί να διαφέρει σε σοβαρότητα, επηρεάζοντας διαφορετικά την ικανότητα του ατόμου να εκφραστεί, να κατανοήσει, να διαβάσει ή να γράψει. Έτσι, η προσαρμογή στις ανάγκες του κάθε ατόμου είναι απαραίτητη για να διευκολυνθεί η επικοινωνία και η κατανόηση του λόγου.
Ακολουθεί μια λίστα πρακτικών συμβουλών που μπορείτε να εφαρμόσετε:
- Αφαιρέστε τους ηχητικούς και οπτικούς περισπασμούς (τηλεόραση, ραδιόφωνο…).
- Τραβήξτε την προσοχή του συνομιλητή σας πριν ξεκινήσετε τη συζήτηση.
- Τοποθετηθείτε απέναντι του.
- Χρησιμοποιήστε σύντομες και άμεσες προτάσεις διατηρώντας έναν ενήλικο τόνο.
- Προσθέστε χειρονομίες καθώς μιλάτε για να κάνετε το μήνυμά σας πιο σαφές.
- Επαναλάβετε ή επαναδιατυπώστε το μήνυμά σας αν χρειαστεί.
- Μην προσποιείστε ότι καταλαβαίνετε και βεβαιωθείτε ότι έχετε γίνει κατανοητός.
- Να είστε υπομονετικοί και να δίνετε χρόνο για απάντηση.
- Μην συμπληρώνετε τις προτάσεις του, εκτός κι αν σας το ζητήσει.
- Δείξτε καλή διάθεση και μην διορθώνετε τα λάθη του αν έχετε κατανοήσει το μήνυμα.
- Είναι πολύ χρήσιμο να γράφετε τις λέξεις-κλειδιά της συζήτησής σας σε ένα άσπρο φύλλο, για να διευκολύνετε την κατανόηση, να προτείνετε και να επιβεβαιώσετε επιλογές απαντήσεων.
- Ενθαρρύνετε το άτομο με αφασία να κρατήσει ένα μολύβι. Αυτό θα είναι χρήσιμο για να γράψει λίγο, να κυκλώσει μια επιλογή απαντήσεων που προτείνετε ή να σχεδιάσει.
- Οι κλειστές ερωτήσεις μπορούν να διευκολύνουν τις απαντήσεις σας. Είναι επίσης χρήσιμες για να επιβεβαιώσετε την κατανόηση.
- Χρησιμοποιήστε εικόνες ή πραγματικά αντικείμενα αν χρειαστεί για να διευκολύνετε τη συζήτησή σας.
Αρχικά, είναι σημαντικό να προσαρμόσετε τη γλώσσα σας. Η χρήση απλών και σύντομων προτάσεων είναι ζωτικής σημασίας. Αποφύγετε την πολύπλοκη σύνταξη και τις σπάνιες λέξεις που θα μπορούσαν να προκαλέσουν σύγχυση. Για παράδειγμα, αντί να πείτε «Μπορείς να μου πεις/μήπως ξέρεις πού είναι το βιβλίο;», επιλέξτε να ρωτήσετε «Πού είναι το βιβλίο;» (Απλοποίηση). Αυτό μειώνει την ψυχολογική επιβάρυνση και καθιστά την ερώτηση πιο προσιτή. Παράλληλα, μιλήστε αργά και καθαρά, προσέχοντας να ρυθμίσετε τη φωνή σας ώστε να διατηρείται η προσοχή του συνομιλητή. Αποφύγετε να μιλάτε πολύ γρήγορα, καθώς αυτό ενδέχεται να δυσχεράνει την κατανόηση.
Η χρήση οπτικών βοηθημάτων δύναται επίσης να εμπλουτίσει την επικοινωνία. Εικόνες, ή ακόμη και πραγματικά αντικείμενα θα βοηθήσουν στην οπτική αναπαράσταση των λεγομένων σας. Για παράδειγμα, εάν μιλάτε για ένα γεύμα, δείχνοντας μια εικόνα του φαγητού μπορεί να διευκολύνει την κατανόηση και να παρακινήσει το άτομο να συμμετάσχει στη συζήτηση. Επίσης, η γραφή λέξεων-κλειδιών συχνά είναι χρήσιμη, καθώς επιτρέπει στο άτομο να οπτικοποιήσει την πληροφορία ενώ σας ακούει.
Μια ενδιαφέρουσα στρατηγική είναι οι κλειστές ερωτήσεις, δηλαδή ερωτήσεις που μπορούν να απαντηθούν με ένα «ναι» ή ένα «όχι». Με αυτόν τον τρόπο μειώνεται το άγχος που σχετίζεται με τη διατύπωση μιας πολύπλοκης απάντησης ή της επιλογής (εάν συνυπάρχουν κι άλλες γνωστικές διαταραχές). Για παράδειγμα, αντί να ρωτήσετε «Τι θέλεις να κάνεις σήμερα;», δοκιμάστε «Θέλεις να βγούμε έξω;». Οι κλειστές ερωτήσεις δίνουν στο άτομο την ευκαιρία να εκφραστεί με μεγαλύτερη ευκολία.
Η οπτική επαφή παίζει κρίσιμο ρόλο στην επικοινωνία. Η διατήρηση οπτικής επαφής δημιουργεί έναν δεσμό και δείχνει ότι είστε αφοσιωμένοι στη συνομιλία ενώ παράλληλα βοηθάει το άτομο να συγκεντρωθεί περισσότερο. Μερικές φορές, οι χειρονομίες μπορούν να συνοδεύσουν τα λόγια σας για να ενισχύσουν το μήνυμα. Για παράδειγμα, μια χειρονομία για «ναι» ή «όχι» θα συμβάλλει στην απλοποίηση των δυνατών απαντήσεων χωρίς να απαιτείται μια σύνθετη λεκτική απόκριση.
Για να διευκολύνετε την κατανόηση, είναι απαραίτητο να δείξετε υπομονή. Δώστε στο άτομο τον χρόνο που χρειάζεται για να επεξεργαστεί την πληροφορία και να απαντήσει. Αποφύγετε να ολοκληρώνετε τις προτάσεις του ή να δείχνετε σημάδια ανυπομονησίας κάτι που μπορεί να δημιουργήσει μια ατμόσφαιρα πίεσης που εμποδίζει την επικοινωνία. Κάθε πρόοδος, ακόμη και εάν είναι ελάχιστη, είναι πολύτιμη. Επιβραβεύστε τις προσπάθειες του ατόμου εκφράζοντας την εκτίμησή σας για κάθε συμμετοχή του στην επικοινωνία.
Παροτρύνετε το αγαπημένο σας άτομο να δοκιμάσει άλλους τρόπους έκφρασης. Εάν η ομιλία είναι δύσκολο να επιτευχθεί, ενθαρρύνετέ το να χρησιμοποιήσει χειρονομίες, σχέδια ή ακόμη και εκφράσεις προσώπου για να επικοινωνήσει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του. Αυτή η προσέγγιση θα ευνοήσει την έκφραση ιδεών αλλά θα του δώσει και αυτοπεποίθηση. Για παράδειγμα, για να εκφράσει μια ανάγκη ή μια προτίμηση, η παροχή καρτών με εικόνες μπορεί να διευκολύνει τη λήψη αποφάσεων.
Η επανάληψη και η αναδιατύπωση είναι πολύτιμα εργαλεία για την ενίσχυση της κατανόησης. Εάν το άτομο δεν κατανοεί αμέσως ένα μήνυμα, μην διστάσετε να αναδιατυπώσετε τα λεγόμενά σας με διαφορετικό τρόπο ή να επαναλάβετε την πληροφορία με εναλλακτικές λέξεις. Με αυτόν τον τρόπο του δείχνετε ότι είστε εκεί για να το στηρίξετε και να το βοηθήσετε, αντί να απογοητεύεστε από τις δυσκολίες επικοινωνίας.
Τέλος, η ένταξη παιχνιδιών και δραστηριοτήτων που απαιτούν συνεργασία ή λεκτικές αλληλεπιδράσεις δημιουργούν μια χαλαρή ατμόσφαιρα όπου το άτομο αισθάνεται ελεύθερο να επικοινωνήσει χωρίς φόβο ότι θα το κρίνουμε. Τα προσαρμοσμένα επιτραπέζια παιχνίδια ή οι καλλιτεχνικές δραστηριότητες μπορούν επίσης να διεγείρουν τις συζητήσεις, μειώνοντας την πίεση που σχετίζεται με την ανάγκη για σωστή έκφραση.
Η προσαρμογή της επικοινωνίας και η ενθάρρυνση της κατανόησης σε ένα άτομο με αφασία απαιτεί υπομονή, ενσυναίσθηση και προσεκτικές στρατηγικές. Χρησιμοποιώντας απλές προτάσεις, οπτικά βοηθήματα και διατηρώντας την οπτική επαφή, μπορείτε να δημιουργήσετε ένα περιβάλλον ευνοϊκό για την αλληλεπίδραση. Εφόσον λαμβάνετε υπόψη τις ανάγκες του ατόμου και το ενθαρρύνετε να εκφραστεί με τον δικό του ρυθμό, θα συμβάλετε στη βελτίωση της ποιότητας ζωής του και θα ενισχύσετε τον συναισθηματικό δεσμό. Κάθε μικρή νίκη στην επικοινωνία είναι ένα βήμα προς μια πιο εμπλουτισμένη και σημαντική σχέση.
